Side ugu haboon ee Xoolaha nool loo sakeeyaa? Q: 9aad

Qormaddii 9aad
Laakin side ugu haboon ee Xoolaha nool loo sakeeyaa?
Xoolaha Sakadda laga bixiyaa waa saddexda loo yaqaan Nimcoolayda:
·         Geel
·         Lo’da
·         Adhi
Shuruudaha looga baahan yahayna waa:
1.      In Xooluhu gaadhaan Nisaab (xadka sharciga)
a)      Geela wa in uu gaadhaa 5 Neef
b)      Lo’da waa in uu gaadho 30 Neef
c)      Adhigu waa in uu gaadho 40 Neef
2.      In uu sannad kasoo wareego xiligii sakada hore laga qaaday ama sannad Xoolahaasi ay joogeen.
3.      Ina aanay Xoolahaasi kuwo lagu shaqaysot sidda:  ratti ama dibida beerta lagu qoto.
(أن النبى، – صلى الله عليه وسلم – ، قال: « ليس فى العوامل شىء)
Nagibeegu wuxuu yidhi (sako laguma laha xoolaha lagu shaqaysto)
Geela waxa loo Sakaynayaa sedan:
Tirradda Geela
Neef ku waajibay
1–4
Sako laguma laha
5–9
Lax kaliya
10–14
2 laxaad
15-19
3 laxaad
20-24
4 laxaad
25-35
ina hooyo uurlay (go’ jir)
36-45
ina hooyo caano lay (laba jir)
46-60
qaalin saddex jir ah (rimid mudatay
61-75
qaalin affar jir ah
76-90
2 qaalmood oo labo jiro ah
91-120
2 qaalmood oo saddex jiro ah
121-129
3 qaalmood oo laba jiro ah
130-139
3 jir iyo 2 labo jiro ah
140-149
2 saddex jiro ah iyo 2 labo jiro ah
150-159
Saddex saddex jiro ah
160-169
4 labo jiro ah
170-179
3 labo jiro ah iyo qaalin saddex jir ah
180-189
2 labo jir ah iyo 2 saddex jiro ah
190-199
3 saddex jir ah iyo qalin labo jiro ah
200-209
4 saddex jir ah iyo 5 labo jiro ah
40  halaad oo kasta waxaka baxaya qaalin laba jir ah,
50
halaad oo kasta waxa ka baxay qaalin saddex jir ah
Lo’da waxaa loo sakeeyaa siddan:
Tirradda Lo’da
Neef ku waajibay
1–29
Sako laguma laha
30-39
Qaalin gu’ jir ah
40-59
Qaalin laba jir ah
60-69
2 Qaalmood am Dibbi
70-79
1 gu’ jir ah iyo 1 laba jir ah
80-89
2 labo jiro ah Qaalin ama Dibbi
90-99
3 Gu’ jiro ah
100-109
1 laba jr ah iyo 2 Gu’ jiro ah
110-119
2 laba jiro ah iyo 2 Gu’ jiro ah
120-129
3 laba jiro ah iyo 4 Gu’ jiro ah
intaa wixii ka badan 30kii qaalmood ba waxa laga bixinayaa Qaalin ama Dibbi
40
kasta waxaa laga bixinayaa Qaalin ama Dibbi laba jir ah
Adhiggana waxaa loo sakaynayaa siddan:
Tirradda Adhi
Neef ku waajibay
1–39
Sako laguma laha
40-120
Lax
121-200
2 Laxaad
201-399
3 Laxaad
400-499
4 Laxaad
500-599
5 Laxaad
intaa wixii ka badan boqol kasta Lax kaliya ayaa laga bixinayaa.
Xeerarka guud ee Sako bixinta Xoolaha Nool:

1.     Loo shardiyi maayo in Xoolaha la sakaynayaa in ay foofaan, iyo in ay Beerta lagu dhex daajiyo.((طبقا لمدهب المالكي
2.     Xoolaha wax soo saarka loogu tallo galay (liskinka ah), waa laakaynayaa mana aha Hanti ma-guurto ah (Fixed Asset).
3.     Sakaddu way ku waajibaysaa Xoolaha yar iyo waynba.
4.     Qofka Xoolo Nool leh oo kala jooga goobo kala duwan waa la isku Sakaynayaa sidii Xoolo kaliya oo wada jooga.
5.     Sakadda ku bixinaysaa Xoolaha dhexe.
6.     Xooloba Xoolahooda ku waajibay ayaa Sakadda lagaga bixinayaa tusaale: Geela;Geelu ku waajibay Geel uunbaa lagaga bixinayaa.((طبقا لمدهب الحنفية
7.     Hadii laba qof xoolohood isku xero, aroor iyo foof noqdaan waxaa la xisaabinayaa sidii Xoolo nin kaliya leeyahay.
8.     Haddii Xoolaha ay Damaan yihiin waxaa loo sakaynayaa sidii Lacagta ama Ganacsigga, laakin Hadii ay dhaqmaad yihiin sidii caadiga ahayd ee Xoolaha Nool baa loo sakaynayaa.

Waxaa iga xasuusin ah in xoolaha ay ku waajibtay Sakaddu ay tahay uun Xoolaha kala ah Geela, Lo’da iyo Adhigga, laakin hadii xoolo kale loo isticmaalo hab Ganacsi sida Fardaha ama Dameeraha waala Sakaynayaa, waxaa loo Sakayn doonaa sidii Ganacsigga ama Lacagta oo kale.
Sidoo kale taa hore waxaa la mid ah wixii laga la soo boxo Badda .
Qormadda xiggta waxaynu kusoo qaadan doonaa; Macddanta dhulka laga faqo side loo sakeeyaa?
Qalinkii iyo Diyaarintii: Mustafe Abib Maxamed
mustafeabib@hotmail.com
Tel: +252-63-4426103

You may also like...

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *